هرکدام از ما به عنوان افراد جامعه وظایفی داریم. مدیر، ناظم، معلم، کارمند بانک یا حتی دکتر و... اگر به خوبی از عهده وظایف خویش برنیایند باعث آشفتگی در زندگی شخصی و جامعه میشوند. دانش آموزان در طول سال تحصیلی (برای ساعاتی) ساکنان جامعه کوچکی به نام مدرسه هستند. آنها میتوانند جامعه کوچک خویش را به خوبی اداره کنند و یا باعث آشفتگی آن شوند. دانش آموزان در انجام وظایف نیازمند هدایت والدین و اولیای مدرسه هستند و اثر گذاری این دو گروه بر آنان میتواند قابل ملاحظه باشد. وظایف مربوط به مدرسه بر اساس آئین نامهها و مقررات مشخص شده و مسئولین مدارس درصدد تحقق آنها هستند. وظایف دانش آموزان در مدرسه نیز به استناد آیین نامه اجرایی موجود در مدارس (مصوب ششصد و پنجاه و دومین جلسه شورای عالی آموزش و پرورش مورخ 20 /5/1379)، در فصل ششم این آییننامه آمده است. در آییننامه اجرایی مدارس، مقررات انضباطی دانش آموزان این گونه بیان شده:
ماده 68- دانش آموزان در دوران تحصیل موظفند موازین اسلامی و مقررات آموزش و پرورش را در اخلاق و رفتار خویش رعایت کنند که اهم آنها به شرح زیر است :
تبصره- برگههایی که در موقع ثبت نام توسط دانش آموز و ولی او تکمیل میشود، باید حاوی اهم وظایف انضباطی دانش آموزان باشد تا ضمن آگاهی و توجه، دانش آموز و ولی او انجام این وظایف را تعهد کنند.
ماده 69- مدیر موظف است در مواردی که دانش آموز تأخیر ورود مکرر یا غیبت غیر موجه داشته باشد، مراتب را به اطلاع ولی وی برساند تا با همکاری ولی چاره جویی لازم معمول شود چنانچه غیبت دانش آموز پسر مشمول وظیفه عمومی بیش از حد مقرر در ماده 39 این آیین نامه باشد مدیر موظف است مراتب ترک تحصیل وی را به مراجع مربوط اعلام کند.
ماده 70- غیبت غیر موجه و تأخیر ورود دانش آموز در دفتر انضباطی ثبت و موجب کسر نمره انضباط میشود. در صورت تأخیر ورود مکرر یا غیبت بیش از حد، مدیر مدرسه موظف است با نظر شورای مدرسه تصمیم مقتضی را برابر مفاد ماده 76 اتخاذ نماید و مراتب را کتباً به ولی دانش آموز ابلاغ کند.
شاگردان نسبت به آموزگار خویش وظایفی برعهده دارند که در ذیل بیان میشود:
ارعایت نکات اخلاقی در مدرسه
خلاق خوب یکی از عوامل موفقیت هر فردی در جامعه است. انسان های خشن و بد اخلاق تنها و بدون دوست می مانند. پیامبر اسلام، حضرت محمد صلی الله علیه و آله هدف از بعثت و رسالتش را تکمیل اخلاق و ارزش های انسانی می داند. «بُعِثْتُ لِأُتَمِّمَ مَکَارِمَ الْأَخْلَاقِ»(بحار الانوار، ج67، ص 372)
قرآن یکی از عوامل موفقیت حضرت رسول را اخلاق خوب ایشان می داند:«فَبِما رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ کُنْتَ فَظًّا غَلیظَ الْقَلْبِ لاَنْفَضُّوا مِنْ حَوْلِک؛ رحمت خدا تو را با خلق، مهربان و خوش خوی گردانید و اگر تند خو و سخت دل بودی مردم از پیرامون تو متفرق میشدند»(آل عمران، 159)
براساس آیه مذکور، اگر پیامبر اسلام، بداخلاق، تند خو و خشن بود؛ کسی اطراف ایشان جمع نمی شد و در جامعه تنها می ماند. ولی اخلاق فاضله پیامبر باعث شد که عرب جاهلی و بدور از هر نوع سواد و تمدن، جذب ایشان شود و برای اهداف ایشان، همه زندگیش را فدا کند.
روزی یکی از آقایان که اهل حال بود در خدمت مرحوم آیت الله بهاء الدینی نشسته بود و گفت: آقا حالتی پیدا کرده ام که از اجتماع بدم می آید، می خواهم منزوی شوم. آقا فرمود:
«نخیر. تمام ناراحتی عمر شما به اندازه ی یک ساعت پیامبر صلّی الله علیه و آله نیست. شما نیمچه آدم ها می خواهید منزوی شوید. شما باید در اجتماع باشید، که با برخورد شما مردم چیز بفهمند. شماها برکات پیامبر را می خواهید، امّا زحمات را نمی خواهید و از زیر بار آن می خواهید فرار کنید. پاشو؛ پاشو، برو سر جای خود بنشین. در ادامه، فرمود: این که درباره ی پیامبر صَلّی الله علیه و آله آمده است که «اِنَّکَ لَعَلی خُلُقٍ عَظیم»(قلم، 4) خُلق عظیم، این بود که پیامبر می دید آن ها آدم نیستند و طردشان نمی کرد و با هر کس به اندازه ی فهم و درکش روبرو می شد.»
عقل کلّ (پیامبر) را می گفتند، مجنون و دیوانه است . خداوند می فرماید: «ما بِصاحِبِکُمْ مِنْ جِنَّةٍ»(سبا، 46) می دید نمی شود سر به سر آن ها گذاشت. به حرف همه گوش می داد. می گفتند: «هُوَ اُذُنُ؛ او گوش است»(توبه، 61) یعنی مطالب حالیش نیست. غافلند که همه را می فهمد و مطابق استعداد آن ها عمل می کند.
می آمدند و می خوابیدند که حدیث بگو و نمی فهمیدند که نباید این طور بی ادبی کنند. آن افق عالی پیامبر صلّی الله علیه و آله و این فکر منحط و پست این ها و این که آمده است: «ما اُوذِیَ نَبِیٌّ مِثْلَ ما اُوذیتُ؛ هیچ پیامبری به اندازه من اذیت نشد»(بحار الانوار، ج 39، ص 55) جهتش شاید همین بود.
اگر کسی می خواهد تنها نباشد و در جامعه و در منزل محبوب دلها باشد؛ باید خوش اخلاق باشد و در غیر این صورت حتی نزدیکترین افراد او را دوست نخواهند داشت.
برخی از نکات اخلاقی که باید در مدرسه رعایت کرد:
1- رعایت نظم و انضباط
2-همکاری با اولیاء مدرسه
3-رعایت نظافت و بهداشت
4-برخورد مناسب به هم مدرسه ای ها
5-پرهیز از غیبت، تهمت و ...
6-اظهار محبت به دوستان
7-عرض سلام و احوالپرسی با دوستان
8-بلند نکردن صدا در برابر اساتید و دوستان
9-مسخره نکردن دیگران
10- تعارف کردن خوراکی ها
11- فاش نکردن همه اسرار زندگی
12- صمیمی بودن با دوستان
13- کمک دوستان در هنگام گرفتاری
14- کمک درسی به دوستانی که ضعیف ترند
15- نپوشیدن کفش و لباس هایی که بوی عرق می دهد
16- دادن جزوه، یادداشت و یا لوازم التحریر به دوستی که نیاز دارد
17- رعایت ادب هنگام ورود و خروج از مدرسه
18- رعایت نوبت در همه چیز.